Rey’s Bylica

Nuż, gdy przyjdzie jakie inne święto ku czci żywota Pańskiego a spraw świętych jego ustanowione, to już więc tam na dzień Bożego Narodzenia, nie będzieli kto całą noc wrzeszczał, drzwi nie wybijał a kiełbas nie nazbiera, albo kto całą noc kostki nie grając, szczęścia nie szuka, już jakoby tego święta nigdy nie święcił. W niedzielę mięsopustną, kto zasię nie oszaleje na urząd, jako ma być, twarzy nie odmieni, maszkar, ubiorów ku djabłu podobnych sobie nie wymyśli, już jakoby nie uczynił chrześciańskiej powinności dosyć. W środopostną niedzielę, kto się nie wyspowiada, już w rozpaczy chodzić musi, bo go papież nie przeżegnał. W kwietnią niedzielę, kto bagniątka nie połknął a dębowego Chrystusa do miasta nie doprowadził, to już dusznego zbawienia nie otrzymał. W wielki piątek, jeśli kto boso nie chodził, Judaszowi z Piłatem nie łajał, albo jeśli twarz umył, już męki Pańskiej nie wspomniał. W sobotę wielką ognia i wody naświęcić, bydło tem kropić i wszystkie kąty w domu poczarować, to też rzecz pilna. W dzień wielkanocny, kto święconego nie je, a kiełbasy dla węża, chrzanu dla płech, jarząbka dla więzienia, już zły chrześcijanin. A iż w poniedziałek i z panią po uszy w błoto nie wpadnie a we wtorek kiczką w łeb nie weźmie aż oko wylezie, to już nie uczynił dosyć powinności swojej. W dzień Bożego wstąpienia, kto Jezusa lipowego powrozem do nieba wciągnie a djabła z góry zrzuci a potem z nim po ulicach biega, to wielkie odpusty a przysługi sobie ku Panu Bogu otrzyma. W dzień ś. Jana bylicą się opasać a całą noc około ognia skakać i toć też niemałe uczynki miłosierne.

“…So if there come a holiday that is established to honor the Lord’s Life and His holy matters, such as Christmas, it is as if one does not celebrate the day of the Lord’s birth if he does not [also] yell all night, [does not] break down doors, [does not] collect sausages or if he does not spend all night seeking [his] luck in dice playing. [It is as if] one who on Sexagesima Sunday does not party as if ordered [to do so], does not alter his appearance putting on frightful face paints or [does not] create devil-like costumes to wear, is not sufficiently fulfilling his Christian duty. [And] whosoever on Laetare Sunday does not go to confession, must walk in despair that the Pope has not forgiven him. Who on Palm Sunday did not swallow a pussy-willow and did not carry an oaken Christ to town, did not obtain salvation for his soul.  On Good Friday, whosoever did not walk barefoot, did not chide Judas along with Pilate or who washed his face, [such a person] did not [properly] recall the Lord’s suffering [Passion]. It too is an urgent matter on Holy Saturday to consecrate fire and water, to sprinkle the same on cattle and all the corners of the dwelling to enchant [with the water]. On Easter Sunday whoever does not eat the consecrated [food] or does not save [hide] sausages for the snakes, horseradish for the flees or mountain-ash* for the prisoner, is thus a bad Christian. And whosoever on the [subsequent] Monday does not fall with his woman into mud and on Tuesday does not smack a head with a rod so [hard] that the eye should pop out, is not fulfilling his obligations. Who on the Feast of the Ascension pulls up a linden Jesus with a rope up into the heavens and who [also] pulls up the devil, drops him down and then runs around the streets with him, shall have obtained great indulgences for himself and shall have performed great services for the Lord. Who on Saint John’s day girds on artemisia** and skips around fire all night, that person has performed not inconsiderable works of mercy.”

* Sorbus.
** Mugwort or, in Polish, bylica.

[this last version comes from the 1883 Haase edition but with corrections]